Кене маусымы: өзіңізді және жақындарыңызды қалай қорғауға болады

Жылы күндер басталған кезде кенелердің белсенділігі артады. Олардың маусымы ерте көктемнен кеш күзге дейін созылады — шамамен наурыздан қазанға дейін. Белсенділіктің шарықтау кезеңі сәуір-маусым және тамыз-қыркүйек айларына сәйкес келеді. Бұл ауа райына, температура мен топырақ ылғалдылығына байланысты. Кенелер үшін қолайлы жағдай — ауа температурасы +18…+20°C шамасында, ал ылғалдылық деңгейі 80%-ға дейін болса.

Таулы жерлерде иксод кенелерінің бірнеше түрі кездеседі, олардың ішінде жиі таралғандары: Ixodes, Haemaphysalis, Dermacentor, Rhipicephalus. Бұл кенелер адамдарға қауіпті ауруларды — кене энцефалиті, Лайм ауруы (боррелиоз), туляремия және басқа да жұқпалы дерттерді тасымалдауы мүмкін.

Кене энцефалиті орталық жүйке жүйесін зақымдап, ауыр жағдайда мүгедектікке немесе өлімге әкелуі мүмкін. Лайм ауруы да қауіпті — ол теріні, жүректі, буындарды және жүйке жүйесін зақымдайды, көбінесе созылмалы асқынулармен жалғасады.

Айта кету керек, барлық кенелер қауіпті вирустар мен бактерияларды таратпайды. Бірақ олардың тасымалдаушы екенін арнайы зертханалық тексерусіз анықтау мүмкін емес. Кене түрін микроскоппен ғана сыртқы белгілеріне қарап ажыратуға болады.

Кене шағуының белгілері және жұқтыру симптомдары

Кене шаққан кезде адам көбіне ауырсынуды сезінбейді, себебі кене жараға жансыздандыратын зат енгізеді. Көбіне кенелер қолтық астына, мойынға, құлақтың артына, шат аймағына жабысады, бірақ дененің кез келген жерінде болуы мүмкін.

Кене шаққан жердің белгісі — шеңбер тәрізді қызару. Жұқпаның мүмкін белгілері: әлсіздік, ұйқышылдық, дене қызуының көтерілуі, көздің жарыққа ауырсынуы, лимфа түйіндерінің ұлғаюы, жүрек айну, құсу, тері бөртпелері, бұлшықет пен буындардың ауыруы, тыныс алудың қиындауы.

Кене шаққанда не істеу керек

Егер кене жабысып қалған болса, оны мүмкіндігінше тез арада алу қажет. Уақытылы жою арқылы жұқпаның қанға түсу қаупін азайтуға болады. Медициналық мекемеге жүгінген дұрыс, бірақ ондай мүмкіндік болмаса, кенені өз бетіңізше де алуға болады.

Мысалы, жіңішке жіппен кененің тұмсығын байлап, ақырын айналдырып немесе теңселтіп жоғары қарай тартыңыз. Немесе жіңішке ұшты пинцетті қолданыңыз. Кенені жыртып алмау, тұмсығының теріде қалмауын қадағалау өте маңызды. Шаққан орынды йод ерітіндісімен дезинфекциялап, қолыңызды сабынмен жуып, антисептикпен өңдеңіз.

Медициналық көмек және зертханалық тексеру

Кенені алғаннан кейін, 4 күн ішінде медициналық көмекке жүгінген жөн. Мамандар қажет болған жағдайда кене энцефалитіне қарсы иммуноглобулин егіп, шұғыл серопрофилактика жүргізе алады.

Кенені зертханаға апарып, оның вирусты тасымалдаушы екенін анықтаған дұрыс. Егер жұқтыру қаупі болса, қандағы өзгерістерді тексеру үшін анализ тапсыру ұсынылады.

Кене шағуының алдын алу

Табиғатқа, әсіресе орманға не тауға шығар алдында мынадай сақтық шараларын орындау қажет:

  • Кенені оңай байқау үшін ашық түсті, денеге тығыз киім киіңіз.

  • Басыңызды жабатын бас киім киіп, жең ұштарын түймелеп, көйлекті шалбарға, шалбарды шұлыққа немесе етікке салыңыз.

  • Киім мен ашық дене бөліктеріне репелленттер (жәндіктерден қорғайтын құралдар) жағыңыз.

  • Жол бойы әр 10–15 минут сайын өзіңізді және серіктеріңізді тексеріп тұрыңыз. Үйге оралған соң — бүкіл денеңізді, киіміңізді мұқият қарап шығыңыз (әсіресе мойын мен құлақ артында).

  • Шөп үстіне отырмаңыз және жатпаңыз.

  • Демалыс орнын шөпсіз, құрғақ жерлерден таңдаңыз.

  • Үйге дала гүлдерін, гүлшоғырларын әкелмеңіз.

  • Серуеннен кейін үй жануарларын да кенеге тексеріңіз.

Осы қарапайым ережелерді сақтау арқылы кене шағуынан және оның салдарынан сақтануға болады.